Jak oszczędzać pieniądze?
Niepewna przyszłość gospodarcza sprawiła, że coraz więcej osób zamiast przeznaczać wszystkie środki na konsumpcję, szuka sposobu na zbudowanie poduszki finansowej. Z drugiej strony inflacja sprawia, że gromadzone środki tracą na wartości. Jak oszczędzać pieniądze? Podpowiadamy najpopularniejsze rozwiązania.
Pod pojęciem oszczędzania najczęściej rozumiemy gromadzenie środków finansowych. W przeciwieństwie do inwestowania, nie wiąże się z dużym prawdopodobieństwem straty i nie wymaga wiedzy na temat instrumentów inwestycyjnych. Podstawowa metoda inwestowania jest prosta. Wystarczy po prostu nie wydawać pieniędzy. Szalejąca w tym roku inflacja przypomniała nam jednak, że pieniądze trzymane w domu lub na nisko oprocentowanym rachunku po prostu tracą na wartości. Jak ochronić oszczędności przed inflacją? Jak oszczędzać pieniądze i jakie są formy oszczędzania? Tłumaczymy.
Jak zacząć oszczędzać pieniądze?
Istnieje kilka różnych form oszczędzania o różnym poziomie bezpieczeństwa. Poza trzymaniem środków w domu, możemy przechowywać je na zwykłym rachunku bankowym, którego używamy do odbierania honorariów i opłacania zakupów. To jednak miejsca najbardziej wrażliwe na inflację. Ze względu na niskie lub zerowe oprocentowanie, nic nie chroni wartości nabywczej pieniędzy. Lepszym, choć nie idealnym, rozwiązaniem są konta oszczędnościowe, które pozwalają na bezpieczne przechowywanie pieniędzy w banku oraz generują oprocentowanie od wkładu wyższe niż na zwykłym koncie. Konta oszczędnościowe wiążą się z odrobinę bardziej ograniczonym dostępem do gotówki (tylko jedna transakcja w miesiącu jest darmowa, za kolejne trzeba zapłacić prowizję), ale zasadniczo pozwalają na wykonywanie dowolnej liczby wpłat i wypłat, bez utraty odsetek. Więcej informacji o tym jak działa konto oszczędnościowe, znajdziecie na naszej stronie. Bardziej restrykcyjne, ale zapewniające wyższy zysk są lokaty. Najpopularniejszym rodzajem lokaty są lokaty terminowe, na których pieniądze wpłacamy na okres określony w umowie. Najczęściej są to trzy, sześć lub dwanaście miesięcy. Istnieją jednak również lokaty długoterminowe. W przeciwieństwie do konta oszczędnościowego, lokata zamraża nasz depozyt na czas określony w umowie. Oznacza to, że przez ten czas nie mamy dostępu do środków, a jeżeli w trakcie trwania depozytu zajdzie nagła potrzeba pozyskania gotówki, zerwanie lokaty będzie się wiązać z odebraniem nam naliczonych odsetek. Atutem lokat jest oprocentowanie, które zazwyczaj jest wyższe niż w przypadku kont oszczędnościowych. Warto pamiętać, że trzymanie pieniędzy w banku jest bezpieczną formą oszczędzania. Nawet jeśli doszłoby do mało prawdopodobnego, czarnego scenariusza, w którym bank upada (do takich sytuacji dochodzi niezwykle rzadko), to środki powierzone bankom chroni Bankowy Fundusz Gwarancyjny. Dzięki niemu depozyty o wartości do 100 tys. euro są zwracane w całości, nawet jeśli bank zniknie z rynku, a jego aktywów nie przejmie inna instytucja. Trzeba pamiętać, że oprocentowanie uzależnione od stóp procentowych wciąż jest niższe niż wskaźniki inflacji. Tym samym pieniądze na lokacie również tracą wartość nabywczą. Z drugiej strony, lokata jest na pewno korzystniejsza niż trzymanie pieniędzy „w skarpecie”. Inna bezpieczna forma oszczędzania to obligacje skarbowe. To papiery wartościowe, emitowane przez Skarb Państwa. Sprzedając je, Skarb Państwa zobowiązuje się do odkupienia obligacji w określonym czasie za tę samą cenę powiększoną o odsetki. Możliwy jest także wykup przedterminowy, np. w sytuacji w której będziemy mieć nieprzewidziane wydatki, ale podobnie jak w przypadku lokat, będzie się to wiązało z utratą odsetek lub nawet opłatą.
Alternatywą dla bezpiecznego oszczędzania jest inwestowanie. Najbardziej istotną różnicą między oszczędzaniem a inwestowaniem jest ryzyko, które jest ceną za potencjalny, ale niegwarantowany zysk z inwestycji. Oznacza to, że inwestując możemy równie dobrze zarobić, co stracić zainwestowane pieniądze lub ich część. W co można inwestować? Tu pole do popisu jest szerokie. Inwestycją może być tak naprawdę każdy wydatek, który daje nam możliwość zysku. Obok metod tradycyjnie kojarzonych z inwestycjami jak inwestowanie na giełdzie, czy poprzez fundusze inwestycyjne, inwestycją może być nawet ulokowanie środków w dziełach sztuki czy kolekcjonerskich figurkach, które dają nadzieję na zyskowną sprzedaż w przyszłości. Warto także poczytać o tym, w co inwestować przy wysokiej inflacji.
Jak oszczędzać pieniądze przy małych zarobkach?
Oszczędności to po prostu środki, które nie zostały wydane. Oszczędzać możemy jeżeli po odjęciu wydatków od dochodów zostają nam niezagospodarowane środki. Oszczędności pojawiają się więc dopiero po osiągnięciu poziomu dochodów, który pozwala na zaspokojenie potrzeb konsumpcyjnych. Pod tym względem ekonomia jest bezlitosna. Jeżeli nie ma odpowiednio wysokich dochodów, niemożliwe jest budowanie oszczędności. „Według Eurostatu w 2015 r. ponad 98% dochodów sektora gospodarstw domowych w Polsce zostało wydatkowane na konsumpcję, podczas gdy średnio w UE około 10% dochodów sektora gospodarstw domowych było przeznaczane na oszczędności” - czytamy w publikacji NBP. Według danych z badania sondażowego przekazanego PAP z 2022 r. co piąty Polak nie posiada żadnych odłożonych oszczędności. 13 proc. respondentów zgromadziło mniej niż 1 tys. zł oszczędności, ponad 20 proc. odłożyło zapas gotówki w przedziale od 1 tys. do 5 tys. zł. Oznacza to, że w kryzysowej sytuacji wielu Polaków nie miałoby gotówki na przetrwanie nawet miesiąca. Będąc w trudnej sytuacji finansowej, budowanie oszczędności możliwe jest więc, co oczywiste, przez zwiększenie dochodów lub ograniczenie wydatków. Warto w takiej sytuacji pomyśleć o zoptymalizowaniu zobowiązań i wyjście z długów, np. poprzez konsolidację kredytów i pożyczek. Sposobem na kontrolowanie wydatków i ułatwienie oszczędzanie jest sporządzenie listy planowanych i zrealizowanych wydatków. Sposobem na opanowanie domowego budżetu jest powstrzymanie się od nieplanowanych wydatków i odkładanie drobnych kwot w określonym celu, które z czasem urosną do poziomu budżetu pozwalającego na jego zrealizowanie.
Jak efektywnie oszczędzać pieniądze?
Zgodnie z definicją GUS oszczędzanie to „działanie polegające na zdolności zatrzymania całości lub części środków pieniężnych (zarówno w przypadku respondenta jak i całego społeczeństwa) pochodzących z zysku lub wynagrodzenia, które przeznaczone zostanie do późniejszego wykorzystania. Oszczędzanie jest odłożeniem konsumpcji w czasie”. Przez oszczędzanie należy rozumieć wszystkie formy oszczędzania (np.: przetrzymywanie pieniędzy w domu, rachunek oszczędnościowo-rozliczeniowy, lokaty terminowe, polisy ubezpieczeniowe).
Jak już wspomnieliśmy, oszczędności powstają na skutek różnicy między dochodami a wydatkami. Racjonalne ograniczenie wydatków oraz systematyczność pozwolą nam tworzyć coraz większą pulę oszczędności. Dobrym sposobem na efektywne oszczędzanie jest trzymanie pod kontrolą wydatków. Nie chodzi o to, aby doprowadzić gospodarstwo domowe do ascezy, przez coraz większe ograniczenia. Celem jest lepsze poznanie domowego budżetu, określenie kategorii wydatków i ustalenie, którędy wyciekają nasze pieniądze oraz możliwe powstrzymanie tego wycieku. Oczywistym miejscem do poszukiwania sposobu na ograniczenie wydatków są drobne przyjemności i nieplanowane zakupy kierowane chwilowym impulsem. Tu warto postawić wyraźną granicę lub ustalić sztywny i ograniczony budżet na takie wydatki. Inne źródło wydatków, na które mamy mniejszy, ale wciąż decydujący wpływ to opłaty za wodę, gaz, prąd i ogrzewanie, a więc koszt utrzymania domu. Stosując odpowiednie reguły, z czasem zauważymy mniejsze kwoty na fakturach. W ten sposób zmniejszymy stosunek wydatków do dochodów, a nadwyżki finansowe możemy regularnie inwestować lub stworzyć poduszkę finansową. W przypadku gromadzenia środków lub ich inwestowania istotnym zabezpieczeniem jest dywersyfikacja, czyli korzystanie z kilku różnych metod, zamiast ulokowania wszystkich środków w jednym miejscu. Pomocne może okazać się także określenie celu i horyzontu, to znaczy zdecydowanie jak, kiedy i do czego będziemy używać pieniędzy.
Dlaczego warto oszczędzać pieniądze
Poduszka finansowa oraz inne środki zgromadzone na lokatach czy zainwestowane z odpowiednią płynnością zapewniają bezpieczeństwo fiskalne w przypadku nagłych, nieprzewidzianych wypadków czy nawet utraty pracy. Szacuje się, że na tę drugą ewentualność powinno się zgromadzić środki pozwalające na kilka miesięcy spokojnego życia. Brak oszczędności oznacza, że każdy nieprzewidziany wydatek, taki jak naprawa samochodu, wymiana AGD czy zakup leków, sfinansowany musi być z pożyczki lub kredytu. Poza sytuacjami bieżącymi, oszczędności znacznie ułatwią nieuniknione wydatki w przyszłości, takie jak edukacja dzieci czy zakup nieruchomości.
maal
